به گزارش خبرنگار مهر، آیت‌الله سیدمحمدتقی مدرسی از مراجع تقلید شیعیان در کربلای معلی در چهارمین جلسه تفسیر و تدبر سوره ابراهیم در ماه مبارک رمضان که ۱۱ اردیبهشت‌ماه با تدبر در آیات چهارم و پنجم این سوره مبارکه از برنامه «زلال سخن» شبکه سه سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد، با اشاره به آیه چهارم سوره ابراهیم که خداوند می‌فرماید: «وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ»، گفت: خداوند هیچ پیغمبری را به غیر از زبان قومش نفرستاد. زبان در ظاهر یک لغت است، اما در واقع یک فرهنگ نامه و بستری برای انباشته‌های طبیعی خود مردم است.

استفاده از تجربیات و فرهنگ اقوام برای اصلاح جامعه

مؤلف هدایت به علت بعثت رسولان بر اقوام خویش اشاره و بیان کرد: هر ملت و قومی به مرور زمان تجربیاتی را کسب می‌کنند و این تجربیات به فرهنگ آن ملت و قوم افزوده شده و این فرهنگ در بستر زبان آنها تجلی می‌کند. از این رو مصلحین و مبلغین الهی در چارچوب فرهنگی که در جامعه حاکم است، صحبت نموده و از جنبه‌های مثبت این فرهنگ برای اصلاح و ترمیم جنبه‌های منفی استفاده می‌کنند.

وی به وضعیت جزیرة العرب در زمان بعثت پیامبر اکرم (ص) اشاره نمود و گفت: مثلاً پیغمبر اکرم (ص) که در جزیرة العرب مبعوث شدند، در آن زمان جزیرة العرب بستر یک سریع حوادث سهمگین بود. در جنوب جزیرة العرب دقیقاً در سرزمین یمن حاکمانی همچون بلقیس بود و مسائل خودش را داشت، در شمال جزیرة العرب قوم لوط و ثمود و الایکه بودند که هر کدام قصه و تجربه‌ای داشتند که این تجربه‌ها در بین عرب‌ها و اقوام جزیرة العرب واضح و منتشر بود و سینه به سینه مردم این تجربیات را به یکدیگر می‌گفتند و این تجربیات به یکدیگر منتقل می‌شد و در فرهنگ آنها رسوخ می‌کرد. در قلب جزیرة العرب که مکه باشد، آنجا هم اصحاب فیل و سپاه ابرهه بود.

پذیرش هدایت و گمراهی با اختیار خود انسان نه از روی اجبار

آیت‌الله مدرسی هدایت و گمراهی را با اختیار خود انسان دانست و اظهار کرد: در ادامه این آیه خداوند می‌فرماید: «فَیُضِلُّ اللَّهُ مَنْ یَشَاءُ وَیَهْدِی مَنْ یَشَاءُ»؛ این خود انسان است که باید حق یا باطل را بپذیرد، و هیچ اجباری در پذیرفتن از سوی پیغمبران وجود ندارد. وقتی یک انسانی که در جو تبلیغ قرار می‌گیرد، اگر دنبال هدایت باشد، خدا او را هدایت می‌کند و اگر هم دنبال هدایت نباشد، خدا او را گمراه می‌کند.

وی ادامه داد: پس هدایت کردن و گمراه کردن از سوی خدا است، ولی خدا هم عزیز است هم قوی و قدرتمند و شکست ناپذیر است، آن چیزی را که می‌خواهد انجام می‌دهد. به این معنا که کسی که آدم خوبی است و خودش دنبال حقیقت و هدایت است، خداوند چنین کسی را هدایت می‌کند و به جهنم نمی‌فرستد و گمراه نمی‌کند.

این مرجع تقلید افزود: و کسی که این چنین دنبال هدایت است، خدا هم او را هدایت می‌کند و برعکس کسی که در این صراط نیست و خودش هم نمی‌خواهد هدایت شود، چنین فردی به آتش می‌رود، به دلیل اینکه خودش بد انتخاب کرده و بد فکر کرده است.

علت فرستادن موسی (ع) بر قوم بنی اسرائیل

مؤلف تفسیر هدایت درباره علت فرستادن حضرت موسی (ع) توسط خداوند بر قوم خویش، گفت: در آیه بعد خداوند نمونه‌ای را بیان نموده و می‌فرماید: «وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَی بِآیَاتِنَا»، خداوند سبحان و تعالی موسی (ع) را فرستاد، ولی موسی (ع) را با آیاتی فرستاد که شاید این آیات همان عصای موسی (ع)، شجاعت و توکل موسی (ع)، ید و بیضاء او باشد.

وی ادامه داد: در ادامه خداوند علت فرستادن حضرت موسی (ع) را بیان نموده و می‌فرماید: «أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَکَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّورِ»، ای موسی (ع) این مردم بیچاره را از ظلمات جهل، غفلت، خودخواهی و بد اندیشی نجات بده و آنها را به سمت نور و عقل، وجدان، خدا و پیغمبر و ایمان به آخرت هدایت کن.

تذکر مردم به روزهای ایام الله

آیت‌الله مدرسی به علت تذکر قرآن به ایام الله در این آیه اشاره و بیان کرد: در ادامه خداوند به حضرت موسی (ع) می‌فرماید: «وَذَکِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللَّهِ»، آنها را یادآوری کن به روزهایی که خداوند تجلی کرد. در آیات بعد خدا این مسئله را باز نموده و بیان می‌کند که چه شد آن روزی که خداوند سبحان و تعالی آن تمدن عظیم فرعونیان در تاریخ را در عرض چند روز طومارش را پیچید و از بین برد.

وی ادامه داد: همیشه مُصلحین مردم را به چنین روزهایی یادآوری می‌کنند و مردم را متذکر می‌شوند که خدا چگونه شما را نصرت داد و ظالمین را به جهنم فرستاد. پس این روزها و قدرت خدا را یادتان باشد و آن را فراموش نکنید و در پایان آیه می‌فرماید: «إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ»؛ بیان این جریان و اتفاقات قوم بنی اسرائیل و حضرت موسی (ع) بیان و تذکر آن فقط برای بنی اسرائیل نیست، بلکه برای هر کسی که صبار و شکور باشد، پند و اندرز است.